Ahụ mmadụ bụ usoro na-adọrọ mmasị ma dị mgbagwoju anya, otu n'ime ihe ndị na-adọrọ mmasị ya bụ mmiri mmiri. A na-elegharakarị anya, mmiri na-ekere òkè dị mkpa na ndụ anyị kwa ụbọchị, site na inye aka mgbari nri ruo n'ịkwado ahụike ọnụ. Ma gịnị na-eme mgbe a na-ahapụ mmiri n'ime karama mmiri? Omume a dị ka ihe adịghị njọ nwere ike ịkpata nsonaazụ dị iche iche, ma usoro ndu na kemịkal. Na blọọgụ a, anyị ga-eleba anya n'ihe mejupụtara amị, mmetụta nke ịhapụ yakarama mmiri, ihe egwu ahụike nwere ike ime yana mmetụta dị ukwuu maka ịdị ọcha na ahụike ọha.
Ịghọta saliva
Nhazi nke asu
Saliva bụ mmiri mmiri doro anya nke glands salivary na-emepụta n'ọnụ. Ihe mejupụtara ya bụ ihe dịka 99% mmiri, yana 1% nke fọdụrụ bụ nke electrolytes, enzymes, imi, na ogige nje. Ihe ndị bụ isi nke saliva gụnyere:
- Mmiri: Isi ihe na-enyere aka igbari nri na ịkwalite ụtọ.
- Electrolytes: dị ka sodium, potassium, calcium na bicarbonate, na-enyere aka ịnọgide na-enwe nguzozi pH ma na-akwado ọrụ dị iche iche nke ahụ.
- Enzymes: Dị ka amylase na lipase, nke na-amalite mgbaze nke carbohydrates na abụba n'otu n'otu.
- Mucin: Glycoprotein na-enye mmanu ma na-enyere aka ịmepụta ihe mgbochi n'ọnụ.
- Ngwakọta Antibacterial: dị ka lysozyme na immunoglobulins, nke na-enyere aka ichebe ọrịa.
Ọrụ nke asu
Saliva nwere ọtụtụ ọrụ dị mkpa, gụnyere:
- Mgbari nri: Saliva nwere enzymes na-amalite ndakpọ nri, na-eme ka ọ dịkwuo mfe ilo na mgbari.
- Ire: Saliva na-agbaze irighiri nri, na-enye ohere ka ụtọ ụtọ ghọta uto.
- Mmanu mmanu: Saliva na-eme ka nri dị mmiri, na-eme ka ilo ihe ma na-egbochi mmebi ọnụ.
- Mmetụta Antibacterial: Saliva nwere ogige ndị na-enyere aka ịchịkwa uto nke nje bacteria na nje ndị ọzọ n'ọnụ.
- Ndozi pH: Saliva na-enyere aka ịkwụsị acid nke nje bacteria na-emepụta, na-echebe enamel eze na ịnọgide na-enwe ahụike ọnụ.
Sayensị na karama gbuo mmiri
Kedu ihe na-eme mgbe a na-ahapụ mmiri n'ime karama mmiri?
Ka asu na-anọgide na karama mmiri, ọtụtụ usoro na-amalite ime. Gburugburu ebe dị n'ime karama ahụ nwere ike imetụta akara aka nke mmiri, gụnyere ihe ndị dị ka okpomọkụ, ọkụ, na ọnụnọ nke ihe ndị ọzọ.
- Uto Microbial: Saliva bụ ihe na-edozi ahụ nke na-akwado uto nke nje bacteria, fungi, na microorganisms ndị ọzọ. Mgbe etinyere ya na ebe na-ekpo ọkụ, gbara ọchịchịrị (dị ka karama mmiri emechiri emechi), ọnọdụ ahụ ga-adị mma maka uto microbial. Nnyocha na-egosi na n'okpuru ọnọdụ kachasị mma, ọnụọgụ nje bacteria na-eji okpukpu abụọ kwa nkeji iri abụọ.
- Mgbanwe kemịkalụ: Enzymes dị na mmiri nwere ike ịga n'ihu na-arụ ọrụ n'ihe ọ bụla organic dị na karama. Dịka ọmụmaatụ, ọ bụrụ na ihe fọdụrụ nke nri ma ọ bụ ihe ndị ọzọ na-edozi ahụ, enzymes nwere ike ịkụda ha, na-eme ka mgbanwe dị na nhazi mmiri ahụ.
- Nkwụsị: Ka oge na-aga, ihe ndị dị n'ime mmiri na-amalite ịkụda, na-ebute ngwaahịa ndị nwere ike ịgbanwe uto na isi nke mmiri mmiri. Nke a na-emepụta ísì na ụtọ na-adịghị mma, na-eme ka mmiri na-adịghị mma.
- pH mgbanwe: Ọnụnọ nke nje bacteria nwere ike ime mgbanwe na pH saliva. Mgbe nje bacteria metabolize sugars na ogige ndị ọzọ, ha na-emepụta acids nke nwere ike belata pH, nwere ike ime ka gburugburu acidic na, ọ bụrụ na rie ya, nwere ike imebi ahụ ike ọnụ.
Ihe ndị na-emetụta nsonaazụ
Ọtụtụ ihe na-emetụta ihe na-eme mgbe a na-ahapụ mmiri n'ime karama mmiri:
- Okpomọkụ: Okpomọkụ dị elu na-eme ka uto microbial na mmeghachi omume kemịkal dị ngwa, ebe okpomọkụ dị ala nwere ike belata ha.
- Ìhè: Ìhè nwere ike imetụta nkwụsi ike nke ụfọdụ ogige dị na mmiri ma nwee ike imetụta uto nke microorganisms.
- Ihe eji eme karama: Ụdị ihe eji eme ihe na karama mmiri (plastic, glass, metal) na-emetụta ọnụego microbial na mgbanwe kemịkal.
- Ogologo oge: Ka mmiri na-adịru n'ime karama ahụ, ka mgbanwe ahụ ga-adịwanye mma.
Ihe ize ndụ ahụike jikọtara ya na ịhapụ mmiri n'ime karama mmiri
Mmetọ nje
Otu n'ime nnukwu ihe egwu ahụike dị n'ịhapụ mmiri n'ime karama mmiri bụ mmetọ nje. Oghere ọnụ bụ ebe obibi nke obodo nje dị iche iche, ụfọdụ n'ime ha nwere ike bụrụ ọrịa. Mgbe a na-ahapụ mmiri n'ime karama ahụ, nje bacteria ndị a nwere ike ịba ụba, na-ebute ihe ize ndụ ahụike ma ọ bụrụ na a na-eri mmiri emetọghị.
- Ọrịa nje na-akpata ọrịa: Ụfọdụ nje bacteria ndị a na-ahụ na mmiri, dị ka Streptococcus mutans, na-ejikọta ya na caries eze (cavities) ma nwee ike ịkpata oghere. Nje bacteria ndị ọzọ, dị ka Staphylococcus aureus, nwere ike ibute ọrịa ma ọ bụrụ na etinyere ya ma ọ bụ banye n'ọbara.
- Nhazi Biofilm: Bacteria nwere ike ịmepụta biofilms, nke bụ obodo nke microorganisms na-arapara n'elu. Biofilm siri ike iwepu ma nwee ike ibute mmetọ nke karama mmiri na-aga n'ihu.
Fungal ofufe
Na mgbakwunye na nje bacteria, fungi nwekwara ike ime nke ọma na karama mmiri nwere asu. Fungi dị ka Candida nwere ike ibute ọrịa, ọkachasị n'ime ndị mmadụ nwere usoro mgbochi ọrịa.
Allergens na irritants
Saliva nwere ike ịnwe ihe nfụkasị na mgbakasị ahụ nwere ike ịkpata mmeghachi omume ọjọọ na ndị nwere mmetụta. Dịka ọmụmaatụ, protein ndị dị na mmiri mmiri nwere ike ịkpalite mmeghachi ahụ nfụkasị na ụfọdụ ndị mmadụ, na-ebute mgbaàmà dịka itching, ọzịza, ma ọ bụ nsogbu iku ume.
Kemịkalụ mmetọ
Dị ka e kwuru na mbụ, enzymes dị na mmiri mmiri nwere ike imebi ihe ndị dị ndụ, na-ebute ngwaahịa ndị nwere ike imerụ ahụ ma ọ bụrụ na etinye ya. Na mgbakwunye, ọ bụrụ na ejiri plastik ụfọdụ mee karama mmiri, kemịkalụ dị ka bisphenol A (BPA) nwere ike ịbanye n'ime mmiri mmiri, na-etinyekwu ihe egwu ahụike.
Mmetụta ahụike na ahụike ọha
Ịdị ọcha nkeonwe
Ịhapụ asu n'ime karama mmiri na-ewelite ajụjụ ndị dị mkpa gbasara ịdị ọcha onwe onye. Idobe ịdị ọcha dị mkpa iji gbochie mgbasa nke nje bacteria na nje ndị ọzọ. Nke a bụ ndụmọdụ ụfọdụ maka idobe ịdị ọcha mgbe ị na-eji karama mmiri:
- Nchacha mgbe niile: Ekwesịrị iji ncha na mmiri na-ehicha karama mmiri mgbe niile iji wepụ ihe ọ bụla fọdụrụnụ, gụnyere mmiri mmiri. Tụlee iji ahịhịa karama hichaa akụkụ niile nke karama ahụ.
- Zenakekọrịta: Ịkekọrịta karama mmiri na-abawanye ohere nke ịgbasa nje bacteria na nje. Ọ kacha mma iji karama nke gị ma zere ịkọrọ ya ndị ọzọ.
- Jiri Okpu: Idobe karama mechie mgbe anaghị eji ya na-enyere aka belata ihe ize ndụ nke mmetọ sitere na isi mmalite.
Okwu ahụike ọha
Mmetụta nke ịhapụ mmiri mmiri n'ime karama mmiri gị gafere karịa ịdị ọcha nkeonwe. N'ebe ọha na eze dị ka ụlọ akwụkwọ, mgbatị ahụ na ebe ọrụ, mmetọ nwere ike itinye ihe egwu na ahụike ọha. Nke a bụ ụfọdụ ihe ị ga-arịba ama:
- Ọrịa na-efe efe: N'ebe ọha na eze, ikesa karama mmiri nwere ike ibute ọrịa, karịsịa ma ọ bụrụ na otu onye na-ebu nje ahụ.
- Agụmakwụkwọ na mmata: Mgbasa ahụike ọha kwesịrị imesi ike ịdị mkpa nke usoro ịdị ọcha kwesịrị ekwesị, gụnyere iji na ihicha karama mmiri nke ọma.
- Mmejuputa atumatu: Ụlọ ọrụ nwere ike ịtụle itinye iwu gbasara iji karama mmiri nkeonwe iji belata ihe ize ndụ nke mmetọ.
na ngwụcha
Ịhapụ mmiri n'ime karama mmiri gị nwere ike ịdị ka obere ihe, mana ọ nwere ike ịkpata nnukwu nsonaazụ maka ahụike na ịdị ọcha gị. Mmụba microbial, mgbanwe kemịkalụ, na ihe egwu ahụike nwere ike jikọta na omume a na-egosi mkpa ọ dị idebe ịdị ọcha nke ọma mgbe ị na-eji karama mmiri. Site n'ịghọta ihe mejupụtara na ọrụ nke saliva, yana nsonaazụ ndị nwere ike ịhapụ ya na karama mmiri, anyị nwere ike ịme mkpebi ziri ezi banyere ahụike na ọdịmma anyị.
N'ụwa ebe ịdị ọcha dị mkpa karịa mgbe ọ bụla, a ga-ebuterịrị ihe nhicha ụzọ ma mee ngwa ngwa iji gbochie mmetọ. Ma n'ụlọ, n'ebe ọrụ ma ọ bụ n'ihu ọha, ịcheba àgwà anyị nwere ike inye aka chebe onwe anyị na ndị gbara anyị gburugburu pụọ n'ihe ize ndụ ahụike. Ya mere, oge ọzọ ị na-aṅụ mmiri na karama mmiri, cheta mkpa ọ dị idebe ya ọcha na enweghị mmiri na ihe ndị ọzọ na-emerụ emerụ. Ahụ ike gị nwere ike ịdabere na ya.
Oge nzipu: Nov-08-2024